A

A¹

1. Dobruca Tatar diyalekti alfabesinin birinci harfi; bu harfle gösterilen konuşma sesi.
2. (Dilb.) Kalın, düz ve geniş ünlü.

• A’dan z’geşĭk – A’dan z’ye kadar; başından sonuna ka­dar.

Rom. 1. Prima literă a alfabetului Dialectului Tătar dobro­gean şi sunetul notat cu această literă. 2. (Lingv.) Vocală posterioară, nerotunjită, deschisă.

A² zf. Var. ha. Bir diğer “a” ile bağlantılı olarak kullanıldı­ğında :

1. “İster …, ister …” anlamını verir.
   “Soradan a yasasın, a yasamasın ! Toyda körĭnmiycek bolgan son caba !” – (M. Vani Yurtsever – Talaka, hi­kâye).
2. “Şimdi… , şimdi…”  , “Kâh … , kâh…” anlamlarını verir.
   “Ekĭ üş seneden berĭ a öldĭm, a kaldım şartları ĭşĭnde… kışta yazda marebe etken bĭr askersĭn.” – (Altay Kerim – Kâniye).

Rom. adv. 1. (În corelaţie cu el însuşi)  Fie că …, fie că … 2. Acum…, acum …

A³ ünl. Türlü ses tonlarının yardımıyla :

1. İsim önünde, seslenmeyi kuvvetlendirir.
   “A balam, korada n’ĭşliysĭñ?” – (Ahmet Naci Cafer Ali – Boztorgay). Var. e, ey.“Karanfillĭ balawuz, dane sakız, / Baş keregĭ bĭzlerge nedĭr, a kız?” – (Ahmet Karakaya – Çınlar)

2. Cümlenin başında ya da sonunda, cümlede ifade edilen duyguları pekiştirir.
   “A, a … , demek senĭñ cüregĭñe ot tüşken, sümüklü bö­cek!” – (Altay Kerim – Kâniye).“Satlık tawık bar, cımırtası aklı sarılı, mayday, sarımay­day. Etĭ de et aaa !” – (Nermin Yusuf – Boyalı Kara Tawuk / Renkler).

3. Bir şeyin birdenbire hatırlandığını veya o anda kavrandı­ğını belirtir.
   “Mensuluw: A, bĭlemen bĭle, bĭr kere eşĭtken edĭm.” – (Necip H. Fazıl – Kırım).“Ahmet : Kĭr, kĭr! (dep ketĭp kapını aşa ve) : A, bĭzĭm muallĭm efendĭ eken. Buyur, buyur!”  – (Müstecib H. Fazıl Ülküsal – Bayram Şenlĭgĭ)

4. Soru bildirir. Var. ya ?; e ? Bermiysĭn, e?
   “Şimdi sade bĭr dew ketĭryatırsın sen, a ?”– (Nedret ve Enver Mahmut – Ayuw Kulak Batır).

5. Dilek kipinin ikinci kişisinden sonra geldiğinde fiile emir anlamını verir.
   “Asılıñnı aytsan a, / Soy sopıñnı aytsan a, / Kĭm ekenĭñ bĭliyĭm, / Üyĭme alıp kĭriyĭm.” – (Nedret ve Enver Mah­mut – Bozcĭgĭt).

• A degende. A degenĭmen. – Ha deyince; istenildiği za­man; her an.

Rom. interj.1.-3. A !  Ah !  4. İnterogativ, exprimă mirarea, curiozitatea. 5. Desinenţă de formare a unui tip de imperativ (cu o nuanţă familiară).

A⁴ Kelime yapım eki. Var. –e–

1. İsimden fiil yapar: aş → aş + a + mak; at ® at+a+mak; kan → kan + a + mak; yaş ® yaş + a + mak.
2. Fiilden isim yapar : carmak (yarmak) → car + a (yara).
3. Fiilden fiil yapar : tıkmak → tık + a + mak
4. Fiilden zarf yapar : yazmak → yaz+a yaz+a
5. Birleşik tasvirî fiillerin yapısında yer alır : yap+a+bilmek; ayt+a+guymak (koymak); bar+a+ bermek; al+a+turmak; car+a+yazmak.

Rom.  Afix lexical de multiple valori. Contribuie la deriva­rea unor verbe din substantive (1), a unor substantive din verbe (2), a unor verbe din verbe (3), a unor adverbe din verbe (4), cât şi la formarea unor verbe descriptive compuse (5).